Navel

In een ver verleden - Sam Gooris was toen slechts een nauwelijks merkbare twinkeling in zijn vaders ogen - werd wel eens plechtig beweerd dat de televisie ‘het venster op de wereld’ was. In die lang vervlogen tijd – Eddy Planckaert reed toen nog met steunwieltjes - werd de televisie aangezet met de verwachting bijzondere dingen te zien. De televisie schonk ons glamour, show, film of documentaires over verre oorden waar we zelf nooit zouden geraken. Nu duwen we vooral op de afstandsbediening om naar onszelf te kijken. Het Leven Zoals Het Is, Big Brother, Afrit 9, De Werf, Man Bijt Hond of De Bevalling, vult u zelf maar aan. Hoe banaler en alledaagser, hoe dichter-bij-huis het onderwerp, hoe meer we met z’n allen begeesterd zitten te kijken. Te oordelen naar de ware tsunami van docusoaps en realityprogramma’s die ons scherm overspoelt is de televisie vooral een venster op onze eigen navel geworden. Zelfs de goeie ouwe soapseries die ons in andere tijden – Jean-Marie Pfaff moest toen nog zijn eerste woord Duits leren - aan de buis gekluisterd hielden precies omdat ze over de opwindende levens van de steenrijke, onbereikbare happy few gingen (Dynasty! Dallas!) kunnen ons nu niet meer bekoren. De populairste soaps van het moment gaan niet meer over perverse oliebaronnen en glamoureuze en met juwelen behangen vrouwen met hagelwitte tanden die licht aangeschoten van een statige trap af komen. Neen, in de hitsoaps van vandaag geen glitterjurken met schouderstukken ter grootte van surfplanken maar wel beige débardeurs en loodgietersgerief. Onze soaphelden du jour zijn doodgewone mensen zoals wij, het gaat allemaal over ons: Thuis, Familie, Wittekerke. We raken stilaan geobsedeerd door onszelf.
We zijn een beetje zoals de mensen die in de jaren vijftig minutenlang in het uitstalraam van hun lokale electrozaak bleven staren, omdat de clevere verkoper een camera in zijn vitrine had gehangen en iedere passant zichzelf op een televisiescherm kon zien. Kijk, ik ben op tv!
50 jaar tv later zijn we allemààl op tv, de hele tijd, in prime time. We staren soms met meer dan een miljoen tegelijk naar de vitrine en bij uitbreiding naar onszelf. We laten ongegeneerd ons groot wit bloot gat zien in de Wellnesskliniek en we spreiden fluks de benen in De Bevalling, we etaleren onze miserie in Het Leven Zoals Het Is: OCMW en als we Sam Gooris heten dan delen we de natie zelfs mee hoe stevig onze ochtenderectie is. Iets teveel informatie, daar kunnen we het allemaal over eens zijn.
Waarom mikken we eigenlijk niet wat hoger? Van de Ewings naar de Pfaffs is toch wel een hele sprong. De ene reeks gaat over een gefortuneerde familie met meer geld dan goeie smaak, waar op het gezamenlijk bewoonde landgoed meer wordt gedronken dan gewerkt en waar de pater familias zijn kibbelende familieleden bij mekaar probeert te houden. De andere reeks gaat over oliebaronnen in Dallas.
Het probleem met deze fascinatie voor ons eigen vertrouwde universum is: zo interessant zijn we nu ook weer niet. Getuige de trend om de kandidaten in realityshows te introduceren bij middel van een rondleiding door hun woonst. ‘Hier wonen Greet en Johan, ons eerste koppel, ze zijn al vijf jaar getrouwd en hebben hun huis helemaal zelf ingericht...’.Niet zelden worden we hierop geconfronteerd met een zoveelste halfopen bebouwing in fermette-stijl ter hoogte van de Antwerpse Kempen. We worden er verwelkomd door Johan, een zelfingenomen grijnzende dertiger met genoeg gel in zijn piekhaar om een paardestaart drie dagen kaarsrecht mee te houden, en zijn iets te fel geschminkte vrouw, de quasi-echte blondine Greet. Ze nodigen ons uit voor een kijkje in hun interieur dat het midden houdt tussen een Breugheliaanse herberg en een loterijkraam op de kermis, met als extra in de hoek een ouwe juke-box. ‘Johan is erg trots op zijn juke-box vol singles uit de jaren tachtig....’.
Op zo’n moment moet iemand in de huiskamer de vraag stellen: willen we Greet en Johan écht beter leren kennen of zullen we wat zappen? (pdw)